در سال‌های اخیر، میکروبیوم روده به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تحقیقاتی در پزشکی انسانی و دامپزشکی تبدیل شده است. میکروبیوم مجموعه‌ای از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های مفیدی است که در روده حیوانات زندگی می‌کنند و نقش عظیمی در سلامت آن‌ها دارند.
این مقاله، به‌صورت تخصصی و علمی، اهمیت میکروبیوم روده در سگ‌ها و گربه‌ها را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه می‌توان با بهبود فلور روده، سلامت حیوان را ارتقاء داد.

میکروبیوم روده چیست؟

میکروبیوم روده به مجموعه‌ای از میلیاردها میکروارگانیسم زنده گفته می‌شود که در دستگاه گوارش حیوان زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها شامل:

• باکتری‌های مفید

• مخمرها

• قارچ‌های غیرمضر

• ویروس‌های غیرتهاجمی

• تک‌یاخته‌های همزیست

این جامعه میکروبی در بدن حیوان یک «اندام پنهان» محسوب می‌شود که عملکردهای حیاتی دارد.

نقش میکروبیوم در سلامت سگ و گربه

۱. تقویت سیستم ایمنی

حدود ۷۰ درصد سیستم ایمنی در روده قرار دارد.
میکروبیوم سالم باعث:

• کاهش التهابات

• افزایش مقاومت در برابر عفونت

• جلوگیری از رشد باکتری‌های بیماری‌زا

می‌شود.

۲. بهبود هضم و جذب مواد غذایی

باکتری‌های مفید روده در تجزیه:

• فیبر

• پروتئین

• چربی

• ویتامین‌ها

به بدن حیوان کمک می‌کنند.

در صورت اختلال در میکروبیوم چه اتفاقی می‌افتد؟

• اسهال مزمن

• نفخ

• یبوست

• بی‌اشتهایی

• ریزش مو

• بیماری‌های پوستی

۳. سلامت روان و رفتار حیوان

اهمیت میکروبیوم روده فقط فیزیکی نیست؛ به روان نیز مربوط می‌شود.
محور Gut–Brain Axis (محور روده–مغز) در سگ‌ها و گربه‌ها فعال است.

میکروبیوم سالم باعث:

• کاهش اضطراب

• کاهش استرس جدایی

• بهبود خواب

• افزایش انرژی و بازیگوشی

می‌شود.

۴. کنترل وزن و جلوگیری از چاقی

باکتری‌های مفید می‌توانند:

• سوخت‌وساز را تنظیم کنند

• کنترل اشتها را بهبود دهند

• از تجمع چربی جلوگیری کنند

به همین دلیل حیواناتی که میکروبیوم سالم‌تری دارند، کمتر چاق می‌شوند.

عوامل مخرب میکروبیوم روده در حیوانات

۱. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر نابودی باکتری‌های بد، باکتری‌های مفید را هم از بین می‌برند.

۲. استرس مزمن

استرس می‌تواند ترکیب باکتری‌های روده را تغییر دهد.

۳. تغذیه نامناسب

غذای با کیفیت پایین باعث نابودی فلور مفید روده می‌شود.

۴. تغییر ناگهانی رژیم غذایی

۵. عفونت‌ها یا انگل‌های روده‌ای

چگونه میکروبیوم سگ یا گربه خود را تقویت کنیم؟

۱. استفاده از پروبیوتیک‌ها (Probiotics)

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که بلعیده می‌شوند و در روده مستقر می‌گردند.

برای حیوانات بهترین نوع پروبیوتیک‌ها:

• Lactobacillus spp.

• Bifidobacterium spp.

• Enterococcus faecium

پروبیوتیک‌ها در موارد زیر مؤثر هستند:

• اسهال

• استرس جدایی

• آلرژی‌ها

• بیماری‌های گوارشی

• تقویت سیستم ایمنی

۲. استفاده از پری‌بیوتیک‌ها (Prebiotics)

پری‌بیوتیک‌ها غذاهای باکتری‌های مفید هستند.

نمونه پری‌بیوتیک‌های مناسب:

• اینولین (Inulin)

• FOS

• MOS

• فیبرهای محلول

مصرف آن‌ها باعث افزایش رشد باکتری‌های خوب می‌شود.

۳. رژیم غذایی با فیبر بالا

غذاهای غنی از فیبر باعث رشد میکروب‌های سالم می‌شوند.

منابع فیبر:

• کدو تنبل پخته

• سبزیجات پوره‌شده

• غذاهای خشک با درصد فیبر مناسب

۴. کاهش استرس محیطی

برای حفظ میکروبیوم سالم:

• روتین ثابت

• اسباب‌بازی‌های ذهنی

• فضای امن

• جلوگیری از تنهایی طولانی

ضروری هستند.

۵. پرهیز از تغذیه ناگهانی یا تغییرات شدید

تغییر غذا باید به‌صورت تدریجی و طی ۷ تا ۱۰ روز انجام شود.

نشانه‌های یک میکروبیوم روده سالم در حیوان

• مدفوع فرم‌دار و بدون بوی شدید

• انرژی مناسب

• اشتهای خوب

• ریزش‌مو کم

• پوست شفاف

• خلق‌وخوی آرام

• عدم استفراغ مکرر

چگونه بفهمیم حیوان ما مشکل میکروبیوم دارد؟

اگر علائم زیر دیده شود احتمال بهم‌ریختگی فلور روده وجود دارد:

• اسهال یا یبوست مزمن

• نفخ

• پوستی خارش‌دار

• بی‌اشتهایی

• افسردگی

• بدبو شدن غیرطبیعی مدفوع

در این وضعیت امکان دارد نیاز به آزمایش مدفوع و تجویز پروبیوتیک باشد.

میکروبیوم و آلرژی‌های پوستی

بسیاری از دامپزشکان باور دارند که آلرژی‌های پوستی ناشی از مشکلات گوارشی‌اند.
وقتی روده دچار التهاب می‌شود، سیستم ایمنی بیش‌فعال شده و واکنش‌های پوستی ایجاد می‌کند.

این موضوع به‌ویژه در:

• سگ‌های پاگ

• گلدن رتریور

• بولداگ فرانسوی

• گربه‌های پرشین

بسیار شایع است.

جمع‌بندی

میکروبیوم روده برخلاف تصور عمومی، یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت در سگ‌ها و گربه‌هاست. از تقویت سیستم ایمنی گرفته تا کنترل وزن و حتی خلق‌وخوی حیوان، همه و همه تحت تأثیر فلور روده قرار دارند.

با استفاده از پروبیوتیک‌ها، تغذیه درست، کاهش استرس و رعایت اصول بهداشتی می‌توانیم ترکیب میکروبی روده را تقویت کرده و زندگی سالم‌تری برای حیوان خانگی خود بسازیم.